Vài nét về không gian văn hóa cồng chiêng Tây nguyên

Cồng chiêng Tây Nguyên là nét đặc sắc đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây nguyên có liên quan chặt chẽ đến cuộc sống của cư dân vùng cao Nam Trung Bộ. Cồng chiêng là một ngôn ngữ đặc biệt kết nối mọi người với thế giới siêu nhiên, thể hiện niềm vui và nỗi buồn trong cuộc sống hàng ngày và các hoạt động công việc của họ. Không gian văn hóa của cồng chiêng Việt Nam bao gồm 5 tỉnh vùng cao nguyên đó là Kon Tum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng.

1. Giới thiệu về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên

Cồng là loại nhạc cụ được làm từ hợp kim đồng – hợp kim với vàng, bạc, hoặc đồng đen. Có cồng (với một núm nhô ra ở giữa) và chiêng (không có sự nhô ra ở giữa). Cồng chiêng có kích thước khác nhau, với đường kính từ 20 đến 60 cm, lớn nhất – từ 90 đến 120 cm. Trên cồng chiêng, bạn có thể chơi một chiếc hoặc dùng một bộ để tạo nên âm thanh. một bộ bao gồm 2-12, hoặc thậm chí 18-20 chiếc cồng chiêng cùng hòa tấu.

Dựa vào kích thước, các cụm cồng chiêng sẽ tạo ra âm thanh khác nhau. Tùy thuộc vào truyền thống của vùng dân tộc, mà trong một lễ hội hay ngày gì đặc biệt họ sẽ sử dụng ba, năm hoặc sáu âm thanh. Tuy nhiên, cồng chiêng ngoài các giai điệu cơ bản, có một số âm bội đi kèm và cũng khá phức tạp. Do đó, một bộ cồng chiêng gồm sáu cồng chiêng có thể chơi ít nhất 12 âm thanh trở lên. Điều này giải thích lý do tại sao với chỉ một bộ gồm 6 chiếc nhưng âm thanh mà cồng chiêng khác nhau và có thể tạo ra nhiều bản nhạc bản phối như vậy.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, cồng chiêng là “hậu duệ” của đàn đá (cồng chiêng được làm bằng tấm đá). Trước khi có văn hóa đồng, người xưa đã tìm đến loại vật dụng là đá: cồng đá, chiêng đá… tre. Cồng chiêng là những nhạc cụ làm phương tiện giao tiếp giữa con người và thế giới siêu nhiên, từ đầu cồng chiêng chỉ được sử dụng trong các nghi lễ như tạo phước lành, lễ cầu bình an may măn hoặc cầu mùa màng bội thu… Như một phương tiện đưa mọi người đoàn kết lại với nhau, cồng chiêng có mặt trong tất cả các nghi thức của cộng đồng, từ thổi tai trẻ sơ sinh, gạo mới, đâm trâu…

Không gian văn hoa cồng chiêng Tây Nguyên đặc sắc

2. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây nguyên và với những ý nghĩa đằng sau chúng

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên theo quan niệm của các cư dân đó là đằng sau mỗi chiếc cồng chiêng đề có một vị thần linh, người có uy tín trong làng bản thì sẽ được giao trọng trách nắm giữ chiếc cồng lâu đời nhất. Công cồng cũng làm chứng cho sự khấm khá và uy tín của chủ nhân. Hình ảnh của các cư dân địa phương của vùng cao Tây Nguyên, uống rượu qua ống tre (rượu cần) trong nhà sàn và nhảy múa xung quanh ngọn lửa thiêng liêng hòa cùng âm sắc của tiếng cồng chiêng trong những lúc ngày hội, tạo ra một bầu không khí vui tươi thú vị rất tuyệt vời. Âm thanh của cồng chiêng là nguồn cảm hứng cho việc tạo ra các sử thi dân gian anh hùng và các tác phẩm trữ tình lãng mạn của dân tộc Việt Nam.

Trong hầu hết các nhóm sắc tộc, chẳng hạn như Tây Nguyên: Bana, Xêđăng, Mnông, K’ ho, Rơmăm, Êđê, Giarai… và một số dân tộc khác, cồng chiêng là nhạc cụ nam. Đối với các dân tộc nhỏ khác (Ma, Mnông), cả nam và nữ đều chơi cồng chiêng. Ở một số dân tộc, ví dụ, Ede, những nhạc cụ này được phân loại cho nam riêng và nữ riêng.

Âm nhạc của cồng chiêng Tây Nguyên thể hiện kỹ năng của những người biểu diễn, những người không có bất kỳ nền giáo dục âm nhạc nào, không chỉ có thể chơi điêu luyện, mà còn có thể điều chỉnh cồng chiêng, để sắp xếp và tổ chức điều phối âm của một bộ cồng chiêng rất tốt.

Không gian văn hoa cồng chiêng Tây Nguyên mang rất nhiều ý nghĩa

Âm nhạc của cồng chiêng của vùng cao nguyên Tây Nguyên đại diện cho một di sản văn hóa, mà ở đó in đậm cả quá trình lịch sử riêng của các dân tộc vùng cao trên đất nước Việt Nam. Với nhiều phương pháp khuếch đại âm thanh, kết hợp nhiều chuỗi âm thanh, tác phẩm do cồng chiêng mang lại tạo nên một sân khấu nghệ thuật đặc sắc tất cả cùng nhau tạo thành âm nhạc đa diện, đó là sự kết hợp tuyệt vời giữa cái đơn giản với phức tạp để tạo nên sự đa dạng đặc sắc. Đó là những gì mà không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên mang lại. Với sự độc đáo và phong phú của nó, âm nhạc của cồng chiêng Tây Nguyên giữ một vị trí đặc biệt trong âm nhạc truyền thống của Việt Nam.

Bài viết được quan tâm: Ý nghĩa của hoa văn trống đồng vẫn còn chứa nhiều ẩn số